Διαμορφώνοντας τη μουσική γωνιά στο νηπιαγωγείο

Το σπιτάκι των νοτών





Σίγουρα κάθε νηπιαγωγός έχει προσωπική άποψη για το πώς θα διαμορφώσει τη γωνιά μουσικής από πλευράς λειτουργικής και αισθητικής, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλες τις γωνιές δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο. Ωστόσο, θα ήθελα να καταθέσω και τη δική μου γνώμη, εστιάζοντας σε ορισμένα στοιχεία που θεωρώ απαραίτητο να περιλαμβάνονται στη μουσική γωνιά.


Σωστά κουρδισμένο μεταλλόφωνο ή ξυλόφωνο ή σετ καμπανούλες



Προτείνω να διατίθεται ένα χωριστό μικρό τραπέζι για τη γωνιά μουσικής, πάνω στο οποίο θα είναι τοποθετημένο ένα μεταλλόφωνο ή ενα ξυλόφωνο ή ένα σετ με μουσικές καμπανούλες. Τα παραπάνω μουσικά όργανα είναι καλό να αποτελούνται μόνο από τις οκτώ νότες της σκάλας του ΝΤΟ (φυσική κλίμακα) και όχι περισσότερες, ώστε τα παδιά να μπορούν αρχικά να εξοικειώνονται με το άκουσμα των βασικών νοτών. 

Να επισημανθεί ότι είναι πολύ σημαντικό τα όργανα αυτά να παράγουν τις νότες στο σωστό τους τόνο, δηλαδή να μην είναι φάλτσα από την κατασκευή τους. Διαφορετικά, δεν έχουν κανένα μουσικό ενδιαφέρον και αποτελούν ένα συνονθύλευμα ακανόνιστων ήχων. Συχνά παρατηρείται η προμήθεια μεταλλοφώνων τύπου παιχνιδιού, που ηχητικά δεν πληρούν πάντα τις σωστές προδιαγραφές. Για το λόγο αυτό, πριν αγοράσουμε το προϊόν, θα πρέπει να διαβεβαιωθούμε πως υπάρχει επισήμανση ότι είναι κατάλληλα κουρδισμένο (properly tuned). 


Το σπιτάκι των νοτών

Μουσική γωνιά
Πρόκειται για ένα είδος πίνακα αναφοράς σε χαρτόνι, στο οποίο σχεδιάζουμε ένα σπιτάκι και μέσα σε αυτό ένα μεγάλων διαστάσεων πεντάγραμμο με τη σκάλα του ΝΤΟ (δηλαδή τις νότες ντο-ρε-μι-φα-σολ-λα-σι-ντο, όπως φαίνεται στην εικόνα). Στην κάθε νότα μπορούμε να ζωγραφίσουμε μία φατσούλα, χρωματίζοντάς τη με το χρώμα της αντίστοιχης νότας του μεταλλοφώνου ή της καμπανούλας, ενώ στην αρχή του πενταγράμμου σχεδιάζουμε το κλειδί του ΣΟΛ (ως το πιο δημοφιλές κλειδί) μέσα σε ένα αχνό πλαίσιο, σαν "πόρτα" εισόδου στο "σπιτάκι". Όταν το ολοκληρώσουμε, το στερεώνουμε στον τοίχο, λίγο πιο πάνω από το ύψος του τραπεζιού και ακριβώς πίσω από το μεταλλόφωνο ή τις καμπανούλες.


Δημιουργία ιστορίας με το σπιτάκι των νοτών

Έχοντας τα παραπάνω έτοιμα, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μία ιστορία και να τη διηγηθούμε στα παιδιά, η οποία πιθανόν θα ήταν κάπως έτσι:


Βλέπετε αυτό το σπιτάκι; 
Είναι λίγο παράξενο και διαφορετικό από τα σπίτια που ξέρουμε. Μέσα σε αυτό δεν υπάρχουν έπιπλα. Δηλαδή, δεν υπάρχουν τραπέζια, καρέκλες και κρεβάτια. Υπάρχουν μόνο πέντε ίσια μεγάλα ξύλα, τοποθετημένα το ένα λίγο πιο πάνω από το άλλο και με ίση απόσταση μεταξύ τους. Μάλιστα, επειδή αυτά τα ξύλα μοιάζουν με πέντε γραμμές, όλα μαζί τα λέμε και "πεντάγραμμο".

Μέσα στο σπιτάκι μένουν οκτώ αδελφούλες, οι νότες! 
Κάθε μία, μπαίνοντας στο σπιτάκι, κάθεται μόνο στη δική της θέση. Κάποιες ακουμπάνε πάνω σε ένα ξύλο, κάποιες ανάμεσα από δύο ξύλα, μίας της αρέσει να κρέμεται κάτω από το πρώτο ξύλο, ενώ μία άλλη βρήκε ένα μικρό κομμάτι ξύλο και σκέφτηκε να το βάλει χωριστά - λίγο πιο κάτω από τα μεγάλα - και να μένει πάνω σε αυτό. Αν κανείς μπει στο σπιτάκι των νοτών, θα νομίζει ότι επισκέφτηκε σπίτι πουλιών, όπου το καθένα κάθεται σε δικό του κλαδί. Όμως, δεν είναι πουλιά. Είναι οι νότες!

Θέλετε να κάνουμε και εμείς μία επίσκεψη στο σπιτάκι των νοτών να τις γνωρίσουμε;
Ας πάμε λοιπόν!
Χτυπάμε την πόρτα. Από μέσα ακούγεται: 
- Περάστε! Ανοίξτε μόνοι σας, το κλειδί του Σολ είναι πάνω στην πόρτα. Στρίψτε το και ανοίγει!
- Γεια σας! Έχουμε ακούσει πολλά για σας και σκεφτήκαμε να σας επισκεφτούμε, να σας γνωρίσουμε καλύτερα.
- Γεια σας, απάντησαν όλες μαζί οι νότες. Καλώς ήρθατε στο σπιτάκι μας! Καθεμιά μας έχουμε μία χωριστή φωνή. Ας συστηθούμε:
- Εγώ είμαι η νότα ΝΤΟ. Άκου τη φωνούλα μου. [Με το ένα χέρι δείχνουμε την πρώτη νότα στο πεντάγραμμο εντός του "σπιτιού", ενώ με το άλλο χτυπάμε την αντίστοιχη πρώτη νότα στο μεταλλόφωνο. Το ίδιο συνεχίζεται με τις υπόλοιπες νότες] 
Φτάνοντας στην τελευταία νότα:
- Γεια σας! Εγώ είμαι η άλλη νότα ΝΤΟ. Μου έχουν δώσει το ίδιο όνομα με την πρώτη αδελφούλα μου, μιας που της μοιάζω. Όμως εγώ μένω πιο ψηλά, ανάμεσα από το 3ο και 4ο ξύλο, επειδή έχω πιο λεπτή φωνούλα. Άκουσέ με! Άκου και τη συνονάματη αδελφούλα μου! [Χτυπάμε αντίστοιχα την τελευταία και την πρώτη νότα στο μεταλλόφωνο]
- Ακούστε μας και όλες μαζί στη σειρά, χωρίς διακοπή! [Τραγουδάμε αργά ντο-ρε-μι-φα-σολ-λα-σι-ντο, ενώ ταυτόχρονα δείχνουμε στο πεντάγραμμο και παίζουμε στο μεταλλόφωνο. Το ίδιο επαναλαμβάνουμε με τα παιδιά, ώσπου να μπορούν να τραγουδούν τη διαδοχή των νοτών μόνα τους. Σε δεύτερη φάση, μπορούμε να τραγουδάμε αντίστροφα, ξεκινώντας από την ψηλότερη νότα στη χαμηλότερη, δηλαδή: ντο-σι-λα-σολ-φα-μι-ρε-ντο].


Προεκτάσεις

Το σπιτάκι των νοτών σε συνδυασμό με το μεταλλόφωνο, αποτελούν εργαλεία που μπορούν να λειτουργήσουν σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς με διάφορους τρόπους, όπως:

Ορισμός ηχητικών σημάτων για την έναρξη ή τη λήξη μίας δραστηριότητας: π.χ. όταν ακούμε στο μεταλλόφωνο αργά και σταθερά τις τρεις πρώτες νότες (ντο-ρε-μι), είναι η ώρα για φαγητό / όταν ακούμε να ανεβαίνει η σκάλα ντο-ρε-μι-φα-σολ-λα-σι-ντο, είναι ώρα για διάλειμμα / όταν κατεβαίνει η σκάλα ντο-σι-λα-σολ-φα-μι-ρε-ντο, μαζευόμαστε στην παρεούλα κ.ο.κ. Ταυτόχρονα με τον ήχο του μεταλλοφώνου μπορούμε να τραγουδάμε τις νότες. Αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν σταδιακά το ύψος (τόνο) κάθε μιας.

Μουσικά παιχνίδια: π.χ. σχηματίζουμε με τα παιδιά δύο ομάδες και καθεμιά αντιπροσωπεύει μία συγκεκριμένη νότα. Στην αρχή επιλέγουμε δύο νότες που απέχουν μεγάλη απόσταση μεταξύ τους, ώστε να είναι πιο εύκολα αντιληπτές, όπως π.χ. την πρώτη ΝΤΟ και την τελευταία. Όταν η κάθε ομάδα ακούει τη νότα της στο μεταλλόφωνο, σηκώνει τα χέρια της ή προχωρά ένα βήμα ή παίρνει ένα βόλο κτλ. Το ίδιο παιχνίδι μπορεί να γίνει αργότερα με διαφορετικές νότες ή με περισσότερες ομάδες.


Δημιουργία πίνακα αναφοράς με μουσικά όργανα ανά κατηγορίες

Κολάζ μουσικών οργάνων

Ο συγκεκριμένος πίνακας μπορεί να φτιαχτεί σταδιακά με τη μορφή κολάζ και με βοήθεια των παιδιών, κάνοντας κάθε φορά ένα αφιέρωμα σε μία κατηγορία μουσικών οργάνων. Έτσι, όταν π.χ. θα ασχοληθούμε με την οικογένεια του βιολιού, μπορούμε να δούμε βίντεο με εκτελεστές βιολού, βιόλας, τσέλου και κοντραμπάσου, να μιλήσουμε για την ιστορία τους, τα χαρακτηριστικά τους κτλ, ενώ στο τέλος να κόψουμε ή να χρωματίσουμε εικόνες των αντίστοιχων οργάνων και να τις κολλήσουμε στον πίνακα. Αν τα παιδιά της τάξης είναι πολλά, το κολάζ μπορεί να πάρει τη μορφή ατομικής εργασίας, δημιουργώντας σχετικό ατομικό φάκελο μουσικών οργάνων.

Αφού ολοκληρωθεί ο πίνακας, στερεώνεται στον τοίχο, στη γωνιά μουσικής.



Δημοφιλή κρουστά όργανα νηπιαγωγείων

Άφησα αυτό το θέμα τελευταίο, μιας που κρουστά όργανα όπως μαράκες, ταμπουρίνα, καστανιέτες κτλ υπάρχουν συνήθως στα περισσότερα νηπιαγωγεία. Προτείνω αυτά τα όργανα να προστίθενται στη γωνιά μουσικής σταδιακά, αφού παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός (π.χ. πώς παράγουμε τον ήχο, από τι υλικά αποτελούνται, πως τα προστατεύουμε από καταστροφές, πώς τα αποθηκεύουμε κτλ).